Op Tweede Kerstdag werd Nederland wakker met een nieuwe toevoeging aan de app-stores. De gecrowdfunde Controle Alt Delete-app, ontwikkeld door het gelijknamig initiatief, wil burgers informeren over hun rechten tegenover straatagenten en klachten over etnisch profileren en politiegeweld doorsturen naar de politie. De noodzaak voor de app ontstond door een toename aan onterechte staandehoudingen op basis van etniciteit. Maar werkt een laagdrempelige klachtenbalie tegen de politie niet juist polariserend? GeenKwats vroeg het aan Controle Alt Delete.
De ontwikkeling van de Controle Alt Delete-app verliep gelijktijdig met een belangrijke aanpassing van de officiële politie-app. Sinds 7 december is het namelijk ook mogelijk om via deze weg klachten tegen agenten in te dienen. Volgens Jair van Schalkwijk van Controle Alt Delete (CAD) heeft de Tweede Kamer en de politie dit idee overgenomen van CAD. Met de eigen app hoopt CAD echter ook om meer meldingen door te zetten naar antidiscriminatiebureaus. Zo zou er meer transparant statistisch onderzoek gedaan kunnen worden naar etnisch profileren.
Vergrootglas
Een vergrootglas op het handelen van straatagenten is volgens Van Schalkwijk een goede zaak, omdat er nu nog onvoldoende controle is: ‘Leidinggevenden hebben geen zicht op wat alle agenten doen op straat. De werkdruk binnen de politie ligt zo hoog dat teamchefs vaak geen tijd hebben om met alle agenten in hun team de dag door te nemen en feedback te geven op hun handelen en hun keuzes’. Als het aan CAD ligt is het controleren van de politie bij de burger: ‘De app is er op gericht om meer mensen te begeleiden naar de klachtenprocedure van de politie, zodat er meer signalen binnen gaan komen. Hierdoor zal de politie een hogere urgentie voelen om etnisch profileren actief tegen te gaan’. CAD is niet bang dat de alziende burger, bewapend met een klachtenapp, het werk van de straatagent zal belemmeren. ‘Een agent die kan uitleggen waarom hij overgaat tot een controle, die zich respectvol opstelt naar burgers, en die goede communicatieve vaardigheden heeft, zal niet snel een klacht tegen zich ingediend krijgen’, aldus Van Schalkwijk.
Daderprofiel
De klachten en meldingen die ingediend worden via de app worden vervolgens doorgestuurd naar het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Tot nu toe is CAD echter nog niet te spreken over de daadkracht van Veiligheid en Justitie: ‘Het ministerie zou actiever stelling moeten nemen tegen etnisch profileren. Nu gebeurt dat niet, omdat de minister formeel alleen gaat over het beheer van de politie, en niet over de uitvoering’. Volgens Van Schalkwijk zijn er tevens verschillende definities van etnisch profileren in omloop. Zo zou de politie, het ministerie, en de antidiscriminatiebureaus allen iets anders verstaan onder de veelbesproken term. Van Schalkwijk is er echter van overtuigd dat het ministerie hier een duidelijke lijn in kan trekken, zo ook voor de politie.
Daarnaast vindt CAD dat het maar eens gedaan moet zijn met daderprofielen waarin afkomst of huidskleur een rol spelen. Het is volgens Van Schalkwijk aan het ministerie om duidelijk te maken aan de politie dat huidskleur niet de basis mag zijn van proactieve controles.
Straatrecht
CAD ziet een groot wantrouwen bij jongeren tegenover de politie. Vorige maand kwam de politie in Maastricht in opspraak toen agenten een jongen dwongen een filmpje van een dodelijke arrestatie te verwijderen. Zulke situaties zorgen volgens CAD voor een deuk in het vertrouwen in de politie: 'Denk ook aan het overlijden van Mitch Henriquez anderhalf jaar geleden. Toen moest de officiële berichtgeving worden aangepast naar aanleiding van filmpjes die op social media verschenen. Het verhaal van de politie bleek niet te kloppen’. Ook de onterechte staandehouding van rapper Typhoon, wiens naam verbonden is aan Controle Alt Delete, riep landelijk boze reacties op.
Het initiatief geeft daarom ook zogenaamde Straatrecht trainingen. ‘We leren jongeren wat hun rechten zijn tegenover de politie op straat, en we geven ze houdingstips. Het doel hiervan is om jongeren zelfverzekerder te maken, doordat ze weten wat hun juridische positie is. We adviseren ze om niet op straat het conflict aan te gaan, maar om de klachtenprocedure te gebruiken om te klagen over de agenten waar ze slechte ervaringen mee hebben’, aldus van Schalkwijk.
Vooralsnog richt de organisatie zich vooral op de rechten van de burgers en de plichten van de agenten. Controle Alt Delete is erop gefixeerd om met een klachtentsunami de zogeheten discriminerende micro-agressies uit het handelen van de politie te stampen. Doneren op hun crowdfundcampagne, genaamd #KiesEenKant, kan door de negatieve politiebenaming POPO te sms’en naar 4333. Controle Alt Delete loopt hiermee het risico zelf mee te werken aan het onderliggende probleem: de polarisatie tussen agent en burger.
Gelukkig brengt het initiatief beide partijen op regelmatige basis met elkaar in gesprek tijdens haar bijeenkomsten. Of dit veel verandert aan de vijandige houding jegens de politie is echter te betwijfelen. In de moderne haatcultuur vergt het behouden van vertrouwen in het politieapparaat hoogstwaarschijnlijk meer dan een klachtenapp. CAD maakt in ieder geval een begin. Uit reacties op de app blijkt dat er echter ook belangstelling is in de controle van de plichten van de burger en de rechten van de agent: ‘Kan iemand een app maken waarmee we het gedrag van al die testosteronbommetjes die het leven van de politie en gewone burgers zuur maken kunnen registreren, melden, en beoordelen?’ aldus een recensent op de Google Play-store. Klinkt als een interessant vervolgproject voor Controle Alt Delete: sms TUIG naar 4333.