De democratie zoals we die kennen is in zwaar weer beland. In de aanloop naar de verkiezingen proberen partijen wanhopig de interesse en betrokkenheid van de burger te winnen. Een opvallend aantal partijen heeft de ‘het moet anders’-slogan weer van stal gehaald. Dit om de burger bij wie de koelkast vol is, de TV aanstaat en een mooie vakantie naar een zonniger oord in het verschiet ligt naar de stembus te lokken. Maar de democratie is een schip in nood. Er is een gat geslagen in haar boeg en er woedt brand in de kombuis. Er wordt flink gehoosd, maar dat water gaat over de rand en niet op het vuur. Dat vuur is best behaaglijk, koud zullen de kapiteins en stuurmannen het aan boord niet hebben. Maar wacht niet langer, we zinken gestaag.
Onze samenleving verandert in een moordend tempo en de democratie kan niet volgen. Het roer moet om. Dit zal zeker pijn doen in de politiek, maar is er een andere optie? Het scenario zonder verandering is een stilte voor de storm. Waar democratie faalt, kiezen burgers de sterke eenling. Daar is het schip reeds vergaan. Kan ze in Nederland nog van de ondergang gered worden?
Politieke partijen gaan op dit thema met een gestrekt been de verkiezingen in. Eén van de nieuwe partijen in de lange rij ‘maar wij gaan het anders doen’ is GeenPeil. ‘Word lid en stem mee!’, luidt de leus. Hoe mooi dat ook klinkt, de politiek is vaak onderhevig aan muiterij. Die muiterij is eerder een gevolg dan een oorzaak van de falende democratie. Daarin is eindeloze vrijblijvendheid en een beperkte betrokkenheid van de stemmer een groot probleem. Je kiest uit rancune een andere partij waarvan het verkiezingsprogramma ongrondwettelijke voorstellen bevat, gewoon omdat het kan. Liefst zou ik zien dat de gevolgen van dergelijk stemgedrag direct teruggelegd worden bij die kiezers, maar dat standpunt is echter niet in lijn met mijn beeld voor een toekomstbestendige democratie. Hoe vergroten we de betrokkenheid van de burgers dan wel?
De oplossing is wellicht dichterbij dan gedacht. De groep Code Oranje bestaat uit betrokken bestuurders, burgers en wetenschappers die werken aan vernieuwing van de democratie. Zij gebruiken hiervoor het online platform civocracy, en verwijzen met hun naam Code Oranje naar de gelijknamige weerswaarschuwing. Op een innovatieve wijze worden initiatieven gedeeld om een co-democratie te ontwikkelen. Hier gaan de discussies over de inhoud. Nieuwe mogelijkheden worden uitgeprobeerd en ideeën van burgers krijgen een kans. Zo komt er geen coalitieakkoord, maar een burgerakkoord. Ik juich dit toe. Weg met de polarisatie, de onrealistische verkiezingsprogramma's en de oppervlakkige discussies over politiek. Burgerparticipatie moet mainstream worden. Burgers die mee gaan praten zullen meer verantwoordelijkheid ervaren voor het eigen stemgedrag. Echt bottom-up. Geef verantwoordelijkheid aan de burger die dat wil.
Met Code Oranje kunnen politici en burgers samen die vernieuwing oppakken. Orange is the new democracy. Als hier geen ruimte voor gegeven wordt, is het weer de zoveelste schipbreuk die geleden zal worden.