Het is bijna zover; over een paar dagen kan het stemfestijn weer gaan beginnen. Op 15 maart mogen we ons wederom richting het buurthuis, de basisschool of de voetbalkantine begeven om het bolletje naast onze favoriete politicus rood te kleuren. Politici wringen zich druk twitterend, facebookend en instagrammend in populistische bochten om de harten van de kiezers te winnen. Maar stemgerechtigden weten niet waar ze het zoeken moeten. En stemhulpen bieden nauwelijks soelaas.
Wie denkt dat het complexe politieke krachtenveld te vatten is in dertig stellingen of een tweedimensionaal schema, heeft pech. Hoe mooi zou het zijn, als dit zou kloppen? Dan zouden de vaak ellenlange partijprogramma’s overbodig zijn. Maar helaas, om echt een goed beeld van een politieke partij te krijgen, zul je als kiezer toch ietsje meer moeten doen dan het invullen van een kieswijzer tijdens de reclame van RTL Boulevard.
Stemhulpen, zoals de StemWijzer en het Kieskompas, worden door maar liefst 40 procent van de kiezers gebruikt. Aan de hand van dertig stellingen wordt bepaald welke politieke partij het beste bij je past. De populairste stemtool, de StemWijzer, heeft helaas een grote tekortkoming. De antwoorden zijn namelijk niet gebaseerd op de daadwerkelijke partijprogramma’s, maar zijn door de politieke partijen zelf aangeleverd. Het is dan natuurlijk heel verleidelijk voor partijen om antwoorden te formuleren die scoren bij de kiezers, waardoor zij uiteindelijk hoger in de uitslag terecht komen. Met name op economische thema’s betrekken partijen vaak populaire en simplistische stellingnames. En dat is volkomen begrijpelijk, aangezien meer dan één miljoen kiezers de StemWijzer gebruiken. Wellicht wint het weer een zeteltje.
Wat niet vergeten moet worden, is dat de stemhulpen geen advies geven. Ze proberen slechts een weergave te geven van de positie van de kiezer binnen het politieke landschap. Er wordt vanuit gegaan dat je overal een mening over hebt. Maar feit is dat kiezers over het algemeen niet heel uitgebreid hebben nagedacht over veel van de gehanteerde proposities. Niet iedereen heeft bijvoorbeeld een mening paraat staan over het aanstellen van een Europees leger, de hoeveelheid belasting die multinationals moeten betalen of het wel of niet verplichten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers.
Hoe vaker je echter invult dat je geen mening hebt, hoe minder je aan de uitslag hebt. Maar stemhulpen ontkomen er niet aan een selectie van stellingen te maken. Dat betekent ook dat er altijd onderwerpen ontbreken die jij belangrijk vindt. Bovendien gaan stemhulpen ervan uit dat kiezers hun stem slechts baseren op wat partijen in de toekomst zullen gaan doen. Wat een partij de afgelopen vier jaar heeft gedaan, is voor velen toch minstens zo belangrijk. Een kieswijzer heeft tevens geen boodschap aan strategische stemmers. Vooral nu de PVV een reële kans maakt om als grootste partij uit de bus te komen, zullen mensen wellicht eerder een strategische stem uitbrengen om dit te voorkomen.
Volgens de makers van de tools kun je de StemWijzer en het Kieskompas nog wel vertrouwen hoor. Je moet ze alleen een paar keer doen want er kan elke keer een andere partij uitkomen. Dit hoeft gelukkig geen probleem te zijn gezien de frequentie van reclames bij RTL Boulevard. Wees je wel bewust van de gebreken. Om een doordachte stem uit te brengen, kun je wellicht beter een keertje een verkiezingsprogramma bekijken of een debat volgen. Even verder zappen dus.