Ik houd er de laatste maanden een vreemde, nieuwe hobby op na: ik lees graag ellenlange Facebook-discussies van verveelde huismoeders (en -vaders) op nepnieuwsartikelen. ‘De inzet van vliegtuigen door de overheid om mensen te vergiftigen’. ‘Het bevorderen van autisme met vaccinaties’. Of ‘de indoctrinatie van pedofilie in het basisonderwijs’. Hoe ridiculer de onderwerpen, des te hilarischer zijn de reacties van de mensen die deze kolder serieus nemen. Maar hoe meer ik lees en huiver, hoe meer ik erop gewezen word dat ik niet ‘wakker’ ben. Ja, wakker ben ik natuurlijk wel (ik sta stijf van de cafeïne as we speak), maar ik ben blijkbaar niet wakker. Schuingedrukt.
Gelukkig beschikken de vele mede-Facebookers die geloven dat er chemische stofjes in het water zitten waardoor de bevolking gehoorzaam blijft wél over deze wakkerheid. Dit claimen ze in ieder geval onophoudelijk in de comments. Aan de hand van de reacties op de redeloze artikelen blijkt al snel dat het ‘wakker’ worden synoniem staat voor een nieuwe verlichting: een manier van denken die een, weliswaar gefantaseerde, indoctrinatie van de massamedia, overheden, en het bedrijfsleven ontstijgt. Zelfs de wetenschap wordt verworpen. Deze wordt blijkbaar enkel gefinancierd door de farmaceutische industrie en is tevens een Illuminati-bolwerk. Persoonlijke blogs van niet-journalisten zijn echter super legitiem.
Zo las ik recentelijk een thread op een blog over ‘de pedofilisering van de Nederlandse samenleving’. Seksuele voorlichting op lagere scholen zou pedofilie normaliseren, want ‘pedofielen trekken natuurlijk naar beroepen toe, [sic] waar ze met kinderen in aanraking komen, zoals bijen op de honing afkomen’, aldus het artikel. Maar de onverklaarbare aannames en het korte bochtenwerk in het stuk, genaamd LINK NAAR PEDOFILIE GEVONDEN (all caps) was niet eens het meest schokkende aan mijn leeservaring. Dat waren namelijk de reacties op het artikel.
Uit de comments bleek dat veel lezers zonder enige aarzeling het artikel voor waar aannamen. Het bleek een schoolvoorbeeld van een informatiebubbel te zijn. De onderlinge discussies gingen van de ‘gevaarlijke straling van digitale schermen in klaslokalen’ tot de ‘hoofdluis-hoax’ die alleen bestond om geld te verdienen aan anti-luizenmedicatie. Met niet-werkende links naar websites, vreemde URL’s, en vermeldingen van teruggetrokken onderzoeken uit de jaren ’70 versterken de dames elkaars visie: zij en hun kinderen zijn de slachtoffers van het systeem. Verdomme, altijd weer dat systeem (wat dit ook mag zijn).
Langzamerhand wordt duidelijk wat die wakkerheid nu eigenlijk inhoudt. Het is geen verlichting, maar een verduistering. Het terugtrekken in Plato’s grot. Het is het consistent negeren en verwerpen van te hoog gegrepen feiten en complex onderzoek, terwijl er halsoverkop gezocht wordt naar niet-bestaande en simplistische waarheden. En als deze niet gevonden worden? Dan worden ze gewoon zelf gemaakt en geplaatst op een blog.
Ondanks dat deze media-ongeletterden het vaccinatienet in de waagschaal leggen en eeuwenlange wetenschappelijke innovatie de prullenbak in mieteren, maakt het mijn toiletbezoeken wel een stuk amusanter. Dus drink vooral een kop koffie, ga zo door en val niet in slaap.
Wil je meer weten over onzinnige (en agressieve) reacties op Facebook? Lees dan het artikel 'Internet Warriors: haters op het web' van Jasper de Vreede.