In Nederland woedt al langere tijd een strijd tussen Nijmegen en Maastricht om de titel oudste stad van Nederland. Hoewel Maastricht als winnaar uit de bus leek te komen, nam vorig jaar een andere Zuid-Limburgse gemeente plotseling deel aan de competitie: Heerlen lijkt nu de oudste stad te zijn.
Van oudsher claimde Nijmegen altijd de oudste Romeinse stad te zijn door de archeologische vondst genaamd ‘de Pijler’. Archeologische gegevens bevestigen dat deze zuil rond 17 na Christus geplaatst moet zijn. Nijmegen vergat echter dat deze Romeinse stad in 70 na Christus in de as werd gelegd tijdens de Bataafse opstand waardoor deze niet meer onafgebroken bewoond is geweest. Volgens Hendrik Heidinga, hoogleraar Archeologie aan de Universiteit van Amsterdam, mag een stad zich pas oudste stad van Nederland noemen wanneer er continu in deze stad gewoond is. Maastricht bleek echter wel voortdurend bewoond te zijn en mocht zich daarom officieel de oudste stad van Nederland noemen. Hiermee leek de strijd gestreden totdat Coriovallum, beter bekend als Heerlen, zich recentelijk mengde in het gevecht om deze felbegeerde titel. Maar waarom is deze titel überhaupt van belang voor Heerlen?
Late inschrijving
In Coriovallum ligt het oudste gebouw van Nederland, genaamd ‘de Thermen’. Dit voormalige luxueuze badhuis werd in 1940 ontdekt nadat een boer tijdens het ploegen van het veld achter een Romeinse zuil bleef haken. Jaren later werd besloten het badhuis uit te graven met als doel er een museum van te maken. In al die tijd heeft er echter nooit gedegen archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Toen het museum vervolgens in 1977 door prins Claus werd geopend, onthulde men dat het badhuis op basis van stempels op de dakpannen aan het begin van de tweede eeuw door het 30e legioen was gebouwd.
Recentelijk bleek dat de bescherming van het badhuis niet in orde was, onder andere door het ontbreken van klimaatbeheersing. De subsidie die bedoeld was voor de restauratie van het badhuis, opende de deur voor gedegen archeologisch onderzoek. Er zijn nu aanwijzingen dat het badhuis een eeuw ouder is dan oorspronkelijk gedacht werd. Als dit wetenschappelijk kan worden aangetoond zou Coriovallum zomaar de nieuwe oudste stad van Nederland kunnen worden.
Who cares?
Voor Heerlen zou deze titel veel kunnen betekenen. De stad veranderde namelijk na de sluiting van de mijnen in een rap tempo van een welvarende gemeenschap naar een stad met hoge werkloosheid, criminaliteit en veel drugsgebruik. De mijnbouw leidde zelfs tot het ontstaan van een zinkgat bij een mijnschacht en tot de verzakking van een winkelcentrum in 2011. Het zinkgat is nu een metafoor voor het imago van de stad.
Door de explosieve groei van de mijnindustrie werd de Romeinse identiteit van Coriovallum weggedrukt en werd Heerlen een stad met een sterke mijnbouwidentiteit. Vlak na de desastreuze en pijnlijke mijnsluiting werd de stad echter weer systematisch gereinigd van deze identiteit. Het gevolg hiervan was dat Heerlen identiteitsloos achterbleef en verder wegzakte door de toegenomen werkloosheid en criminaliteit. De lokale identiteit verdween lange tijd achter eentonige, functionele en kostenbesparende architectuur. Sindsdien is de stad zoekende naar een nieuwe eigenheid.
Hernieuwde trots
Voorlopig kibbelen de historici nog even door over de vraag of Coriovallum nou eigenlijk echt een stad was en de prestigieuze titel wel of niet verdient. De inmenging van Coriovallum in deze strijd zal echter voor publiciteit zorgen die het stof van een oude Romeinse identiteit laat opwaaien en voorziet citymarketeers van nieuwe munitie. Uiteindelijk is het niet belangrijk of Heerlen daadwerkelijk de oudste stad van Nederland zal worden. Het is slechts van belang dat Heerlen weer identiteit krijgt en dat deze identiteit weer erkend wordt. Een identiteit waar de Heerlenaar trots op kan zijn.
Jacco Buttolo is een pre-masterstudent Entrepreneurship bij Maastricht University. Hij heeft tevens de bachelor Facility Management (Zuyd Hogeschool) afgerond, met een minor in de geschiedenis van culturele stromingen in Europa.