Digital natives. Ugh. Wat een lelijke trendterm. De benaming schept de verwachting dat zich cyborgindianen onder ons bevinden, maar dat is helaas niet het geval. De digital native is slechts een blits etiket voor een mens dat opgegroeid is met de digitale gemakken van deze eeuw. Smartphoneverslaafde kinderzombies dus. De term bekt lekker in de media, maar het bevat ook de aanname dat de natives beter zijn dan de voorgaande generaties met technologie en informatie. Experts zijn er echter nog niet over uit of dit daadwerkelijk het geval is. Maar is dat eigenlijk wel zo erg, dat de jongere generaties maar wat aanklooien op hun telefoon of computer?
Ik volg de discussies over digital natives graag. Zijn zij wel écht goed met de technologieën die zij gebruiken? Weten zij wel wat er schuilgaat achter de apps en schermen waar zij zich aan onderwerpen? Vele onderzoeken wijzen juist uit dat dit niet geval is; ze hebben slechts knoppenkennis. Daarom pleiten vele ICT-ers, beleidsmakers, en onderwijskundigen voor ICT-lesjes op de scholen (volgens vakblad AG Connect staat maar liefst 85% van alle ICT-ers hierachter). Hoewel ik niet ontken dat de term digital natives wellicht overoptimistisch is en de capaciteiten van deze generatie te vaak overschat worden, vraag ik mij wel af of deze IT-kennis überhaupt iets boeit.
De (academische) discussies lijken vooral te gaan over de vraag of de natives nu wel of niet beter zijn dan hun voorgangers. Dit piemelmeten gaat echter geheel voorbij aan de vraag of dit eigenlijk wel belangrijk is. Waarom zouden kinderen en studenten alles moeten weten over de technologie die zij gebruiken? ‘Omdat ons, de niet-natives, dat ook geleerd werd’ is een veelgehoord antwoord, maar dit vind ik een slappe uitweg. Hoewel ik het fijn vind om te leren over de IT achter alledaagse applicaties, zie ik dit niet als iets van essentieel levensbelang. Als kind keek ik naar de Power Rangers op VHS, zonder te weten hoe de videorecorder werkte. Als puber hing ik urenlang aan de bekabelde telefoon te kletsen met mijn eerste vlam, maar ik was nooit geïnteresseerd in de technische specificaties van het gesprek. En later bestuurde ik een complexe automobiel, terwijl ik slechts bekend was met de functie van het stuur, de pedalen, en de subwoofer van mijn kekke geluidsinstallatie.
Het was toen helemaal oké om de ballen verstand te hebben van deze technieken. Maar als het op internet, computers, en smartphones aankomt, wordt plotseling de verwachting geschept dat men expert moet zijn. En dat in een tijd waar de applicaties en software steeds gebruiksvriendelijker worden, en IT-skills steeds minder noodzakelijk zijn voor het alledaagse gebruik. Waarom willen we dan van ieder kind een ICT-er maken? We proberen ze toch ook niet op te leiden tot autotechnicus als zij hun rijbewijs halen? Als we de digital native beter willen leren begrijpen hoe IT werkt, is het van belang dat eerst duidelijk is waarom al die volwassenen zo panisch doen.
Terwijl ik dit schrijf is de jaarlijkse Europese conferentie voor informatiegeletterdheid (ECIL) volop bezig in het Franse kustplaatsje Saint-Malo. Als deelnemer hoor ik van alle kanten dat de digital skills van kinderen en studenten verbeterd moeten worden, maar ik hoor zelden de reden hiervoor. De academici wringen zich in allerlei bochten om de 21st century skills een boost te geven; van games op de basisschool en escape rooms op de universiteiten, tot interventies op de werkvloer. Ik hoor benchmarks, frameworks, case-studies, cap stones, en revolutionaire onderwijsmethodes. Maar dit zijn niets meer dan academisch-bureaucratische pleisters. Op de vraag waarom, hoor ik namelijk alleen daarom.
Eind augustus beweerde RTLZ dat de jonge generaties ICT-lesjes moeten krijgen om werkloosheid te voorkomen. De banen van de toekomst verlangen namelijk nieuwe digitale vaardigheden. Zo zouden ze al op de basisschool moeten beginnen met programmeren. Aansluiting zoeken op de arbeidsmarkt is het hoofdargument. En daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen volgens het artikel. Wil je geen programmeur worden, maar buschauffeur? Dan heb je pech. Want als het aan de RTLZ experts ligt, ontkomt binnenkort geen telg meer aan programmeerlesjes in de bovenbouw.
Er is een overduidelijk gebrek aan zingeving en filosofie in de discussies over de digital natives. De focus ligt op de praktische symptoombestrijding van een deels imaginair probleem. De huidige paniekzaaierij over nepnieuws werkt dit natuurlijk ook in de hand. Maar als we de nieuwe generaties beter willen laten omgaan met technologie, hoeven wij ze niet de technische kneepjes te leren. Daar komen ze wel achter (als zij het willen) tijdens hun zelfgekozen vervolgstudies. De aandacht moet gaan naar de waarom. Waarom zijn digitale vaardigheden nodig voor een gelijke deelname aan de economie en democratie bijvoorbeeld? En waarom zijn deze skills nodig voor actief burgerschap? Als we daar met ons allen over nadenken, komen we pas een stapje dichterbij het antwoord op de waaromvraag. Maar over deze onderwerpen was het nog bijzonder stil aan de Franse kust.