Na het lezen van een nieuwsartikel, vroeg een verbaasde redacteur van GeenKwats zich af hoe een advocaat met een goed gevoel een pedofiel of verkrachter kan verdedigen in de rechtbank. We legden daarom deze vraag voor aan jurist en blogger Lennard Pelzer.
Het antwoord van Lennard:
Onlangs werd ik op de hoogte gebracht van een artikel over misbruik door de zogenoemde ‘paardrij-opa’. Volgens de officier van justitie heeft deze verdachte tussen 2009 en 2016 enkele meisjes tussen de 12 en 15 jaar oud verkracht. Ze kwamen bij de verdachte over de vloer omdat hij een manege had, ze zijn paarden mochten verzorgen en hij ze mee uit rijden nam in zijn koets. De man zelf ontkent echter dat er sprake was van dwang en dat is een van de redenen waarom zijn advocaat de strafeis veel te hoog vindt. De verbaasde GeenKwats-redacteur vertelde mij dat hij het bizar vond dat een advocaat zo’n persoon überhaupt kan verdedigen en vervolgens ook nog durft te stellen dat de strafeis te hoog is. Hoe is het mogelijk dat iemand een ‘advocaat van de duivel’ kan zijn?
Onschuldpresumptie
Allereerst geeft Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) eenieder het recht op een eerlijk proces. Dit betekent in het kort dat iedereen - moordenaars, verkrachters, dieven en relschoppers - de kans moet krijgen om verdedigd te worden door een advocaat. Om het belang van dit artikel te begrijpen, zou je de vraag eigenlijk moeten omdraaien: hoe zou onze wereld uitzien als deze verdediging niet meer mogelijk is voor bepaalde mensen?
Artikel 6 lid 2 van het EVRM bepaalt dat eenieder onschuldig wordt bevonden tot het tegendeel bewezen is. Dit noemt men de onschuldpresumptie. Je kunt verdacht worden van moord of verkrachting, maar dit hoeft niet te betekenen dat je daadwerkelijk deze daad hebt gepleegd. Dit blijft een discutabele vraag die niet altijd bij ieder proces direct beantwoord kan worden. Het feit dat iedereen het recht op verdediging heeft, dient voor opsporingsinstanties ook een prikkel te zijn om zoveel mogelijk bewijs te verzamelen en de juridische procedures correct uit te voeren. Je moet natuurlijk hard kunnen maken dat iemand een feit ook daadwerkelijk gepleegd heeft.
"De advocaat van de duivel is voortdurend bezig om iedereen scherp te houden"
Scherp houden
En wat nu als iemand wél bewust die ene persoon verkracht heeft? Ook in dat geval is het aan het Openbaar Ministerie (OM) om de zaak rond te krijgen. Een zaak is nooit vooraf 100% helder en een juridische procedure bevat ontzettend veel aspecten die het verschil kunnen maken in het uiteindelijke oordeel. Wanneer de verdachte op voorhand al niet verdedigd wordt door een advocaat, kan hij wel heel makkelijk veroordeeld worden. Dit gaat ten koste van de proceskwaliteit in zijn geheel. Iedere (potentiële) verdachte - en dus ook iedere onschuldige - zou hier uiteindelijk de dupe van worden. Want hoe maken we in dat geval het onderscheid tussen een zaak die vooraf ‘helder’ is en een zaak waar enige vorm van twijfel is? Dit is dan ook een van de redenen waarom we bijvoorbeeld geen doodstraf hanteren. De ‘advocaat van de duivel’ is voortdurend bezig om iedereen – zowel het OM als de wetgevende macht - scherp te houden.
Veel advocaten hoeven niet eens te horen van de verdachte of ze die ene moord nu wel of niet gepleegd hebben; ze kijken puur naar het strafdossier en gaan daarmee aan de slag. Wat wordt ten laste gelegd en kan dat aan de hand van de feiten die op tafel liggen bewezen worden? Het doel van de advocaat is ten slotte niet om vrienden te worden met zijn cliënt, maar om hem zo goed mogelijk bij te staan. Hiervoor maakt hij gebruik van de beschikbare rechtsmiddelen. Dat neemt niet weg dat er een hoop advocaten zijn die het niet opgebracht krijgen om bepaalde criminelen te verdedigen.
Ethiek
Of het moreel gezien juist is om iemand te verdedigen die gehaat wordt door de hele maatschappij – zoals Volkert van der G., Mohammed B. of Robert M. - is een hele andere vraag. Dit zijn mensen waarbij op voorhand al vrij duidelijk is dat zij strafbaar zijn aan een ernstig misdrijf. In rechtenstudies wordt daarom ook aangeleerd om zo neutraal mogelijk naar zaken te kijken. Voor advocaten is het niet altijd eenvoudig om deze mensen te verdedigen omdat zij bijvoorbeeld bedreigd of afgeperst kunnen worden. Zo werden de gebroeders Anker geterroriseerd door boze mensen die het onbegrijpelijk vonden dat zij Robert M. bijstonden.
Op zowel juridisch als moreel gebied is het hierdoor vaak een moeilijke klus. Toch is het nodig dat advocaten zich hieraan wagen. De eerlijkheid en kwaliteit van het rechtssysteem wordt bewaakt door de advocaten die zich juist voor de verdediging van deze pedofielen en verkrachters inspannen. Deze advocaten maken zich niet snel geliefd in de maatschappij, maar zijn onontbeerlijk voor de ontwikkeling en instandhouding van ons recht.
Lennard Pelzer is een masterstudent Nederlands Privaatrecht aan de Universiteit van Maastricht. Hij blogt daarnaast regelmatig op zijn website www.lennardpelzer.com.