Onlangs scrolde ik langs een artikel met de titel Statement: Dik zijn is mooi en zeker niet lelijk!. Hierin betoogt blogger Barbara Oosthoek dat dik zijn niet lelijk is, maar zelfs mooi. ‘Dik’ wordt volgens haar door de media en maatschappij lelijk gemaakt door kinderen al op jonge leeftijd te programmeren “met het beeld dat het hebben van een rubensfiguur lelijk is”. Zou Barbara niet veel liever slank zijn, maar ontbreekt het haar aan discipline om er iets aan te doen? En wil ze hierom zichzelf en anderen ervan overtuigen dat dik zijn niet lelijk is? Mijn stelling is dat het eigenlijk logisch is dat de maatschappij overgewicht lelijk vindt.
Rubensfiguur
Oosthoek trapt haar betoog af door te stellen dat de media te veel nadruk leggen op de nadelige gevolgen van overgewicht voor de gezondheid. Iets wat ze niet wil bestrijden, maar toch zouden de media volgens haar moeten vertellen dat het wel oké is om dik te zijn. Nou, juist omdat het zo ongezond is - denk aan diabetes, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, botontkalking, verschillende soorten kanker, huidproblemen, slechte wondheling en zelfs onvruchtbaarheid - is het heel belangrijk dat de media erin blijven stampen dat het niet oké is om een “rubensfiguur” te hebben.
Wellicht een beetje oneerlijk, want Oosthoeks verhaal ging vooral over het esthetische aspect van dik zijn. Toch is het ‘gezondheidsargument’ een van de hoofdredenen waarom overgewicht als lelijk ervaren wordt. Esthetische oordelen zijn namelijk niet willekeurig, maar hebben diepere grondslagen. Vanuit een biologisch perspectief is het heel raar om iemand aantrekkelijk te vinden die ongezond is. Wat heb je aan een partner die elk moment ziek kan worden (of zelfs kan overlijden) en daardoor geen brood meer op de plank kan brengen of niet meer voor jullie kinderen kan zorgen? Overgewicht is ongezond; en dát maakt het lelijk.
Catwalk
“Ik zie liever een vrouw met vormen dan een vrouw die totaal is afgetraind en zo de catwalk op kan”, aldus Oosthoek. Is dat echt zo? Of zou ze graag willen dat ze dit echt vindt en vooral dat de maatschappij haar mening deelt? Dat maakt haar leven in ieder geval een stuk gemakkelijker. Waarom lopen er dan toch van die afgetrainde modellen op de catwalk? Heel simpel: omdat het verkoopt. De modellen zijn aantrekkelijk omdat hun afgetrainde lichamen discipline, ambitie en toewijding uitstralen. Ze stellen een doel en werken hier gedisciplineerd naartoe: ze gaan gestructureerd naar de sportschool en houden zich aan een gezond dieet. Ongetwijfeld eigenschappen die de potentiële moeder of vader van je kinderen aantrekkelijk maken. Hoewel er in onze huidige cultuur over het algemeen consensus over is dat dik minder mooi is dan slank, kan er natuurlijk ook worden doorgeschoten naar de andere kant van het spectrum. Een nuance is op zijn plaats. Te dun is ook ongezond, wat ook ondergewicht voor velen lelijk maakt.
"Desnoods moet de samenleving bijspringen en investeren in hulp bij het afvallen en psychische hulpverlening."
Klauwen met geld
Dik zijn is niet alleen ongezond; het is ook onmaatschappelijk. Een van de redenen dat de Nederlandse zorgpremies zo hoog zijn, is omdat er veel geld gaat naar behandelingen en medicijnen voor ziekten die het gevolg zijn van overgewicht. Denk aan insuline, chemotherapieën, fysiobehandelingen, bloedverdunners en vele andere medicatie en operaties. Daarnaast zijn mensen met overgewicht minder productief, vaker ziek en is er een grotere kans dat ze arbeidsongeschikt raken. De maatschappij draait voor al deze kosten op (drie miljard euro in 2010).
Schijngeluk
Accepteren “dat niet iedereen met maatje 36 rondloopt en dat je mooi bent zoals je bent” is niet de oplossing, hooguit symptoombestrijding. Mensen met overgewicht die hun omvang ‘geaccepteerd’ hebben, ervaren vaak schijngeluk en nemen hierdoor genoegen met minder. Impliciet zegt Oosthoek dit zelf ook: “Heus zitten er nog vele automatische gedachten in mijn systeem die me regelmatig doen verlangen naar wat minder omvang.” Dit lijken de woorden van iemand die gelukkiger zou zijn met een maatje minder.
Overgewicht is niet mooi, maar zoals Oosthoek ook zegt bieden vingerwijzen en pesten geen enkele oplossing; het heeft waarschijnlijk alleen maar een averechts effect. Lijnen is volgens Oosthoek een “oneindige hel”. Toch moeten mensen in de omgeving van zwaarlijvige mensen – en eigenlijk de hele maatschappij – hen blijven stimuleren om af te vallen en nooit op te geven. Desnoods moet de samenleving bijspringen en investeren in hulp bij het afvallen en psychische hulpverlening. Dan wordt dit geld immers beter besteed dan wanneer het naar medicatie en operaties gaat.
"Dit is een Pareto-verbetering: een vooruitgang waarbij tenminste één persoon beter af is, terwijl de rest er niet op achteruit gaat."
Pareto-verbetering
Met een minder dikke (en dus gezondere) samenleving is iedereen beter af. Een klassiek voorbeeld van wat men binnen de speltheorie een Pareto-verbetering noemt: een vooruitgang waarbij tenminste één persoon beter af is, terwijl de rest er niet op achteruit gaat. In het licht van deze discussie: afvallers worden gezonder, treden buiten hun schijngeluk en kunnen dus écht gelukkig worden met zichzelf. Tegelijkertijd verbetert de volksgezondheid, dus iedereen betaalt minder zorgpremie en heeft de keuze uit meer gezonde partners. Jezelf, anderen en de media ervan overtuigen dat overgewicht mooi is en dat je van lijnen alleen maar zwaarder wordt, levert uiteindelijk niemand iets op.
Dit opiniestuk is een reactie op het artikel Statement: Dik zijn is mooi en zeker niet lelijk! van Barbara Oosthoek.