Steeds meer mensen kampen met psychische klachten, zoals stress en vermoeidheid, die kunnen leiden tot een depressie. Is dit een gevolg van de prestatiemaatschappij? En is het wel terecht dat meer dan een miljoen Nederlanders antidepressiva krijgt voorgeschreven? GeenKwats was aanwezig bij een debat over depressie, op zoek naar antwoorden.
In april debatteerden vier experts – Prof. Frenk Peeters, Dr. Lotte Lemmens, Dr. Peter Groot en promovendus Suzanne van Bronswijk – in Maastricht over depressie en de behandeling van deze mentale aandoening. De conclusie? We weten er eigenlijk nog bar weinig van.
Spaghetti
Om de complexiteit van depressie te verduidelijken, presenteerde Peeters een bord vol spaghetti. “Dit zijn de oorzaken en risicofactoren van depressie: een complexe wirwar van verschillende factoren die voor veel mensen verschillend zijn.” Van Bronswijk is daarom voorstander van gepersonaliseerde behandelingen: “We maken voorspellingsmodellen waarbij we kijken welke factoren invloed hebben op de effectiviteit van behandeling. Zo kunnen we specifieker in kaart brengen welke behandeling het best past bij een individu.” Ook volgens Peeters is personalisatie de toekomst: “Nu zie ik wel eens patiënten die pas klachtenverlichting ervaren na acht verschillende antidepressiva.”
Groot, ervaringsdeskundige en onderzoeker, is tevens ervan overtuigd dat de patiënt zelf een grotere stem moet hebben in de keuze van behandelwijze: “Onderzoekers en psychiaters weten ook niet welke behandeling het beste is voor het individu.” De overige experts zijn het hier mee eens. “Het maakt niet uit welke behandeling gekozen wordt, want ze zijn allemaal even effectief”, aldus Peeters die met deze stelling verwijst naar het controversiële Dodo Bird Verdict.
"De helft van de studenten kampt tijdens hun studie met psychische klachten, zoals stress en vermoeidheid."
We zijn toch gelukkig?
Een van de meest voorkomende behandelwijzen van depressie is antidepressiva. Deze worden al een aantal jaren aan meer dan een miljoen Nederlanders voorgeschreven. Komt dit doordat depressie een epidemie is? Nee. Uit onderzoek blijkt dat in 1996 5,8% van de bevolking aan depressie leed; in 2009 was dat 5,2%. Hoe kan het dan dat er toch zoveel antidepressiva worden voorgeschreven, terwijl we steevast in de top tien van gelukkigste landen staan? Peeters: “Dit komt waarschijnlijk niet doordat die pillen zo goed werken. We weten de uitgifte van medicatie, maar of de patiënten deze daadwerkelijk innemen? En de helft van antidepressiva wordt voorgeschreven voor andere indicaties, zoals pijn, angst en slaapproblemen. Volgens mij is het een grote overschatting en worden antidepressiva door ongeveer 150.000 mensen in Nederland geslikt voor de behandeling van depressie.”
Mode stoornis?
Dan rest alleen nog de vraag of er een verband is tussen depressie en het drukke leven van tegenwoordig; het continu ‘online zijn’ en de enorme druk die we onszelf opleggen om niet te falen. De Landelijke Studenten Vakbond bevestigt dit met een onderzoek onder 1100 studenten. Hieruit bleek dat de helft van de studenten tijdens hun studie kampt met psychische klachten, zoals stress, vermoeidheid en depressie. Er wordt in het debat beaamd dat studenten veel druk ervaren en dat dit angst en stress kan veroorzaken. Het is volgens de debatteerders belangrijk om dit bespreekbaar te maken.
Lemmens, universitair docent, geeft echter een waarschuwing: “Het is van belang om onderscheid te maken tussen depressie, depressieve symptomen en somberheid. Er is een heel spectrum tussen een chronische depressie en het af en toe somber voelen.” Peeters ziet gelukkig ook de positieve kanten van deze toenemende aandacht voor depressie: “Dertig jaar geleden was er nog geen depressiegala, geen depressiequiz en geen Stefan Groothuis die publiekelijk aangeeft dat hij in het verleden kampte met depressies”.
"Komt er in de toekomst een wondermiddel tegen depressie op de markt?"
Meer vragen dan antwoorden
Er blijven echter nog veel vragen over na dit debat. Wat is nu eigenlijk het evolutionair nut van depressie? Waarom wordt er nog weinig aandacht besteed aan de preventie van depressie op jonge leeftijd? Komt er in de toekomst wel een wondermiddel tegen depressie op de markt? Zelfs de experts hebben nog geen antwoorden op deze vragen. Het is in ieder geval een goede zaak dat er steeds meer bewustwording is over deze aandoening. Nu nog op zoek naar het depressieve ei van Columbus.
Dr. Stefan Jongen is Specialist Wetenschappelijke Informatie en onderzoeker bij Maastricht University. Lees zijn anderen stukken op GeenKwats hier.