Op woensdag 21 november 2018 vinden twaalf gemeenteraadsverkiezingen plaats. Dit is het gevolg van diverse herindelingen; hierdoor ontstaan twaalf nieuwe gemeenten. GeenKwats-redacteur Kay Bemelen staat op de lijst in een van deze gemeenten – Beekdaelen. Wij vroegen hem naar de herindelingen en de bijbehorende verkiezingen.
Herindelingen, wat zijn dat?
“In 1900 waren er in Nederland 1.121 bestuurlijke gemeenten. Op 1 januari 2019 zijn dat er nog slechts 355. Dat komt door herindelingen, ook wel fusies genoemd. Het uitgangspunt van het kabinet is dat herindelingen bij voorkeur van onderop tot stand komen; dat gemeenten zelf besluiten om te fuseren. In de praktijk ligt de bal echter bij het bestuur van de gemeente: het college van burgemeester en wethouders.”
Als iemand vraagt waar je vandaan komt, wat zeg je dan?
“Ik ben geboren in Landgraaf. Dus niet Nieuwenhagen, zoals de plaats heette vóór de herindeling in 1982. Als mensen mij tien jaar geleden vroegen waar ik woonde, antwoordde ik steevast: ‘Landgraaf’. Als ze dan bedenkelijk keken, zei ik ‘jeweetwel, van Pinkpop en Snowworld’. Wellicht is het daarom dat Landgraaf vanuit een eigen identiteit succesvol weerstand bood tegen de fusie met Heerlen. Vanuit de samenleving, zoals het hoort.
Nu woon ik sinds ruim een jaar in Hulsberg, nu nog gemeente Nuth en vanaf 1 januari 2019 een van de vijftien kernen van Beekdaelen. Nuth, Schinnen en Onderbanken fuseren tot een gemeente die qua inwoneraantal (ruim 36.000) even groot wordt als Landgraaf. Als mensen me nu vragen waar ik woon dan zeg ik ook steevast: ‘Hulsberg’. En als ze dan bedenkelijk kijken zeg ik: ‘jeweetwel, midden in Zuid-Limburg tussen Maastricht en Heerlen.’”
"De meeste inwoners kijken met een frisse blik naar de toekomst."
Merk je veel weerstand tegen de herindeling?
“Veel van de oorspronkelijke bewoners in Hulsberg hebben zelf nog meegemaakt dat Hulsberg haar eigen gemeente was. Sinds begin jaren tachtig is het van een dorp met een aantal omliggende buurtschappen uitgegroeid tot vijftien kerkdorpen en meer dan 30 buurtschappen en gehuchten.
Hier en daar is er wel wat weerstand tegen de fusie, maar de meeste inwoners van het te vormen Beekdaelen kijken met een frisse blik naar de toekomst. In de jaren tachtig is het échte dorpse gevoel van een eigen gemeente immers al vervlogen toen het ‘een groot Nuth’ moest worden. Nu het grotere Beekdaelen voor de deur staat, haalt men een stuk gemakkelijker de schouders op. Het grootse gevoel een Hulsberger te zijn is er nog steeds en zolang de dorpen niet aan elkaar groeien zal dat ook zo blijven. Zelfs nieuwkomers worden snel verliefd op dit mooie dorp.”
"Na hoeveel fusies kun je nog claimen ‘lokaal’ te zijn?"
Hoe zit dat dan met de lokale partijen?
“Lokale partijen zijn sinds 2002 bezig met een gestage opmars in de raadszalen. Sinds 2014 is ruim een derde van de zetels in handen van de lokalo’s. Ik vind het interessant om te volgen hoe de lokale partijen in een dergelijke gemeente als Beekdaelen het er vanaf gaan brengen. Je ziet dan ook dat er tussen de lokale partijen fusies ontstaan. Een bijzonder fenomeen, want na hoeveel fusies kun je nog claimen ‘lokaal’ te zijn? En wat is dan lokaal?”
Verwacht je dat mensen zich Beekdaeler gaan voelen na de fusie?
“Het creëren van een gezamenlijke Beekdaelense identiteit is een utopie. Daarvoor zijn vijftien kernen simpelweg te veel en liggen ze (niet alleen geografisch) te ver uit elkaar. Natuurlijk, als je straks een mede-Beekdaeler op vakantie in Spanje tegenkomt schept dat wel een band, maar daar houdt het dan ook wel zo’n beetje op.
Het doel van een herindeling moet het creëren van een bestuurlijke eenheid zijn die op een verstandige wijze met de middelen omgaat. En het liefst eentje die er ook voor zorgt dat mensen uit alle kernen er graag wonen, recreëren en werken.”