Het publieke debat in Nederland wordt gekaapt door Amerikaanse discussies. Problemen die in Nederland spelen, worden gelijkgesteld aan de extreme situaties in de Verenigde Staten. Het gevolg: een verharding van ons debat, wederzijds onbegrip en vervaging van het verleden.
Agenten die onschuldige burgers doden, onbegrip en provocatie bij de MeToo-beweging, en Trump die fatsoen nog een laatste trap geeft: het publieke debat in de VS is failliet. In Nederland is het gelukkig nog niet zo ver, maar amerikanisering leidt ook tot problemen in onze discussies. Mede door het internet en populaire cultuur - zoals films, series en games - krijgen veel discussies al snel een internationaal tintje. Het resultaat is vaak een Nederlands debat met een on-Nederlandse felheid.
Blackface
Amerikanisering wordt een groot probleem wanneer het gaat over politiek, identiteit of ons verleden. Het debat wordt al snel vergeleken met de Amerikaanse situatie. Neem bijvoorbeeld de Zwarte Pietendiscussie. Toen de consultant van de Verenigde Naties, Verene Shepherd, zich in 2013 in de discussie mengde, kreeg het debat plotseling een internationaal karakter. Al snel kwam de vergelijking met blackface, een term die in de VS staat voor witte mensen die zichzelf zwart schminkten om een karikatuur van zwarte mensen te spelen in het theater.
Echter, door Zwarte Piet gelijk te stellen aan blackface wordt er een heel andere culturele context bijgehaald. Economisch racisme en segregatie bij blackface kun je niet één op één met Zwarte Piet vergelijken; het is een andere geschiedenis. Resultaat: het al geringe begrip dat er tussen voor- en tegenstanders bij de Pietendiscussie was, wordt verder weggenomen door een scheve en extreme vergelijking.
"Het middenveld in de discussie is zo goed als verdwenen."
Eigen verleden
Ook onze debatten rondom identiteit en verleden amerikaniseren. In de VS vinden geregeld harde en gewelddadige discussies plaats over standbeelden, de Burgeroorlog, racisme, lynchpartijen en het slavernijverleden. Interessant detail: de beruchte standbeelden zijn vaak nog niet zo lang geleden neergezet, soms zelfs in de jaren 1960 als reactie tegen de burgerrechtenbeweging in Amerika.
Het is zeker in Nederland ontzettend belangrijk om een debat te voeren over hoe wij omgaan met de herinnering aan het koloniale verleden. Verdient Jan Pieterszoon Coen een standbeeld, of zijn naam op een tunnel of basisschool? Het is echter verkeerd om dit Nederlandse debat in dezelfde context te voeren als dat van standbeelden en namen uit de Amerikaanse burgeroorlog. Het verleden van Nederland is een ander verhaal dan de Amerikaanse geschiedenis van slavernij, burgeroorlog, segregatie en burgerrechtenbeweging.
#MeToo in Nederland
Hetzelfde dreigt nu te gebeuren bij de MeToo-discussie. In de VS is deze helaas geradicaliseerd, mede door het gepolariseerde politieke klimaat. Doordat conservatieve Amerikanen, waaronder veel machtige Republikeinse politici, vrouwen niet serieus nemen of zelfs bespotten, is een tegenreactie ontstaan. Het middenveld in de discussie is zo goed als verdwenen en daarmee ook de ruimte voor verbetering. Vragen als welke gradaties of oplossingen er zijn bij seksueel grensoverschrijdend gedrag en of mannen en vrouwen samen kunnen uitvogelen hoe dingen anders moeten, komen niet van de grond.
MeToo heeft gelukkig ook in Nederland geleid tot openbaringen over de seksistische cultuur waar vrouwen (en ook mannen) mee te maken hebben in veel sectoren. Voorlopig blijkt de Nederlandse cultuur echter nog nuchterder. Onze politiek wordt niet overheerst door oude conservatieve mannen die het probleem niet volledig erkennen. Daarnaast staan hier de vrijheden van vrouwen, zoals abortus, niet onder druk.
"Laat je niet gek maken door die Amerikanen."
Nuchter debat
In de VS betekent een mening hebben tegenwoordig vaak kiezen voor een van twee compleet tegengestelde kanten in een vastgeroest debat. De kracht van het Nederlandse debat is dat we elkaar altijd mogen zeggen wat we vinden zonder vijandig te worden. Wellicht meer dan waar ook ter wereld. Nog belangrijker is het dat we nuchter genoeg zijn om ook naar elkaar te luisteren, juist als we verschillen van mening. Een meningsverschil uitspreken hoeft niet altijd te leiden tot afstand; het kan juist leiden tot wederzijds begrip. Dus laat je niet gek maken door die Amerikanen.