Zo’n drieënhalfjaar geleden - ik was toen 19 - schreef mijn gynaecologe mij de anticonceptiepil voor. Ik ging langs vanwege bloedarmoede. Hoewel niet kon worden vastgesteld dat mijn bloedarmoede en menstruatie iets met elkaar te maken hadden, raadde ze me toch aan om de pil te gebruiken. “Als je ‘m doorslikt, verlies je minder bloed. Het kan een beetje helpen.” Op dat moment klonk het als muziek in mijn oren. Totdat ik recent meer onderzoek ging doen naar wat de anticonceptiepil eigenlijk met je doet.
Ik zocht het uit omdat ik wilde stoppen, maar ook omdat ik erachter kwam dat het AstraZeneca-vaccin niet langer werd gebruikt bij jonge vrouwen vanwege het risico op bloedklonters; tevens een van de bijwerkingen van de anticonceptiepil.
Vrijheid
De anticonceptiepil heeft op sociaaleconomisch gebied veel betekend. Het voorbehoedsmiddel bracht kansen voor jonge vrouwen die zichzelf tegen ongewenste zwangerschappen wilden beschermen. Zo hadden zij bijvoorbeeld meer kans op een carrière en meer (seksuele) vrijheid. De anticonceptiepil was razend populair: in 2003 gebruikte 67 procent van alle vrouwen in de leeftijdscategorie 20-24 jaar de pil. Tien jaar later was het percentage nog steeds hoog: 61 procent. Zelfs 66 procent van alle meisjes van 18 of 19 jaar gebruikte in 2013 de pil: een stijging van negen procent ten opzichte van 2003. Maar de afgelopen jaren loopt het pilgebruik steeds verder terug. In 2020 gebruikte nog slechts 32 procent van alle vrouwen tussen de 16 en 49 jaar de pil.
"De respons kan zo heftig zijn, dat dit wordt vergeleken met mensen die chronisch stress ervaren."
Bijsluiter
Ik ben verward, maar niet verbaasd over de cijfers. In eerste instantie ging ik ervan uit dat de meeste vrouwen in mijn omgeving de pil slikken, maar nu kom ik erachter dat dit flink meevalt. Het hormoonspiraaltje blijkt populairder: minder hormonen die slechts lokaal worden afgegeven. Ik wil mijn pilgebruik nog niet meteen opgeven. Het werkt goed voor mij, dus waarom zou ik overstappen? Hoe meer onderzoek ik doe, hoe meer ik me herken in de mogelijke gezondheidsrisico’s van de pil. Op het eind van de bijsluiter, die zeventien pagina’s lang is, staan bijwerkingen van de anticonceptiepil opgesomd. Bij één tot tien (!) op de honderd gebruiksters komen stemmingswisselingen of depressie voor.
Overgeven, diarree en het vasthouden van vocht zijn symptomen waar slechts één tot tien op de duizend gebruiksters last van heeft. Een paar websites verder zie ik dat er een kans bestaat van 0,05 tot 0,12 procent op bloedklonters. Dat in tegenstelling tot de 0,0004 procent kans bij het AstraZeneca vaccin. Afgelopen mei worden mensen geboren in 1961 of later niet meer gevaccineerd met AstraZeneca. Maar waar blijft meer bewustzijn omtrent de gevolgen van de anticonceptiepil bij vrouwen van mijn leeftijd?
Blinde vlek
Ik word overgehaald om te stoppen met de pil door interviews met psychologe Sarah Hill, gespecialiseerd in het effect van de pil op je brein. Volgens haar bestaat er een “blinde vlek” ten aanzien van dit onderwerp. Hill erkent dat sommige vrouwen weinig tot niets zullen merken van de pil. Maar anderen krijgen te maken met enorme veranderingen. Er is een verhoogde kans op een depressie of angststoornis. De hormoonhuishouding wordt verstoord, zoals een verstoorde stressrespons door cortisol. De respons kan zo heftig zijn, dat dit wordt vergeleken met mensen die chronisch stress ervaren.
Daarnaast is een bepaald type oestrogeen - estradiol - van belang. Nederlandse onderzoekster Estrella Montoya concludeert dat weinig estradiol invloed heeft op je serotoninesysteem, waardoor je je minder blij voelt. En hoe minder estradiol, hoe minder actief je prefrontale cortex en amygdala. Die reguleren hoe je met je angsten omgaat. Tevens beginnen veel meisjes op jonge leeftijd met de pil. Na jaren gebruik weten zij vaak niet meer hoe het leven er zonder pil uitzag. Pas wanneer zij stoppen, realiseren ze zich pas dat ze zich anders zijn gaan voelen.
"Na een pilpauze kom je er pas achter welk verschil de anticonceptiepil kan maken."
Pilpauze
Sinds vorig jaar is er meer aandacht gekomen voor mentale bijwerkingen van de pil. Huisartsen dienen vrouwen te waarschuwen voor psychische klachten wanneer zij voor dit anticonceptiemiddel kiezen. Na drie maanden wordt niet alleen aandacht geschonken aan de fysieke bijwerkingen van de pil, maar ook gevraagd naar mentale klachten zoals de eerder genoemde stemmingswisselingen, depressie, en libidoafname. Professionals in de geestelijke gezondheidszorg concludeerden dat er net zoveel aandacht moet komen voor fysieke als mentale gevolgen van pilgebruik. Een maand geleden nam ik het besluit om zelf te stoppen. En zo begint het ontpillen.
Laat ik duidelijk zijn: ik onderschat niet wat de pil voor vrouwen heeft betekend. Voor velen zal het een oplossing zijn. Het kan werken tegen acne, heftige menstruaties en ongewenste zwangerschappen. Maar laten we ook niet onderschatten welke ongewenste effecten de anticonceptiepil kan hebben en dat voorlichting hieromtrent noodzakelijk is. Dat mentale gezondheid en fysieke gezondheid even belangrijk zijn. Zoals Hill aanraadt: las eens een pilpauze in. Pas dan kom je erachter welk verschil de anticonceptiepil kan maken.
Comments